کسی نماز اول وقت را همیشه می خواند اما با زبان و رفتارش موجب آزار و اذیت دیگری می شود باید با این فرد چگونه رفتار کنیم؟ اعمال وی نیز آگاهانه و با قصد انجام می شود البته چندین بار ایشان را نهی از منکر کرده ام با تشکر

پاسخ
 

نماز باید آنگونه باشد که خداوند فرموده:

…أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ…[1]

… نماز بگزار، که نماز آدمی را از فحشا و منکر باز می‏دارد…

نمازی که انسان را از فحشا و منکر دور نسازد نمازی نیست که خداوند به آن امر فرموده هر چند شخص نمازگزار آن را اول وقت به جا آورد زیرا [در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (ص) چنین آمده است که فرموده:

من لم تنهه صلاته عن الفحشاء و المنکر لم یزدد من اللَّه الا بعدا:

” کسی که نمازش او را از فحشاء و منکر باز ندارد هیچ بهره‏ای از نماز جز دوری از خدا حاصل نکرده است"!

در حدیث دیگری از آن حضرت چنین آمده:

لا صلاة لمن لم یطع الصلاة، و طاعة الصلاة ان ینتهی عن الفحشاء و المنکر:

” کسی که اطاعت فرمان نماز نکند نمازش نماز نیست، و اطاعت نماز آن است که نهی آن را از فحشاء و منکر به کار بندد"][2]

در مورد بد زبانی نیز حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام در وصیتی که به فرزندش محمّد حنفیه کرد فرمود: بدان که زبان، سگی است درنده، اگر او را رها کنی ترا اذیت می‏کند و چه بسا سخنی گوید که نعمتی را از تو سلب کند و بلائی را بسوی تو بکشاند. زبانت را نگهداری کن آن چنان که طلا و نقره‏ی‏ خود را نگهداری می‏کنی و هر کس در سخن گفتن شتاب کرد زبانش او را بسوی بدیها کشاند.[3]

اما راهکاری که به شما ارائه می دهیم این است که به شرائط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر توجه فرمائید تا تکلیف برایتان آشکار گردد.

الف: شرایط امر به معروف و نهی از منکر

همانطور که برای به نتیجه رسیدن هر کاری شرایط خاصی لازم است برای انجام مناسب و نتیجه بخشی امر به معروف و نهی ازمنکر هم شرطهایی ذکر شده است که عمده آنها چهار چیز است:

1- خود امر کننده به معروف و نیکی و نهی کننده از منکر و بدی، عالم به معروف و منکر باشد یعنی دقیقا بداند که چه کاری از نظر شرع مقدس معروف است تا به آنها امر کند و چه چیزهای منکر است تا از آنها دیگران را باز دارد.

2- شرایط زمانی و مکانی و وضعیت مخاطب به گونه ای باشد که فرد احتمال تاثیر امر و نهی را بدهد به عبارت دیگر فرد تشخیص دهد که درچنین موقعیتی امر و نهی کردن به طرف مقابل مؤثر خواهد بود و او را از کار بد باز داشته و به انجام کار نیک وادار خواهد نمود وگرنه بدون وجود چنین احتمالی امر به معروف و نهی از منکر وجوبی ندارد.

3- شرط دیگر آن است که امر و نهی کننده بداند هنوز این فرد بنای تکرار کار منکر را دارد وگرنه اگر او از انجام کار بد پشیمان شده و تصمیم گرفته است که دیگر به سراغ آن کار نرود برای امر و نهی کننده زمینه امر و نهی باقی نمی ماند.

4- در ضمن باید امر و نهی کننده بداند که این کار او ضرر جانی و حیثیتی برای مؤمنی و یا خود او در پی نخواهد داشت وگرنه باز تکلیف از او ساقط خواهد بود مگر اینکه آن منکر یا ترک معروف یک مساله بسیار مهمی باشد که در آن صورت حتی تحمل ضرر جانی هم واجب می شود که تفصیل آن در کتابهای فقهی مطرح است.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که امر کننده به «معروف » و بازدارنده از «منکر» در صورتی می تواند به نتیجه مطلوب دست یابد و مخاطب خود را تحت تاثیر قرار دهد که خود به معروف عمل کند و از منکر دوری جوید.

ب: مراتب امر به معروف و نهی از منکر

برای امر به معروف و نهی از منکر مراتبی هم ذکر شده است که با وجود احتمال برآورده شدن مقصود از مرتبه پایین، جائز نیست که به مراتب بالاتر عمل شود. این مراتب عبارتند از:

1- اول با قلب: یعنی با شخص معصیت کننده طوری عمل شود که او متوجه شود که آمر به معروف و ناهی از منکر قلبا از کار او ناراحت است. مثل اینکه روی خود را برگرداند یا چهره اش را عبوس کند و رفت و آمد با او را کم سازد یا حداقل نمی تواند عکس العمل نشان دهد در قلب خود از آن کار ناراحت باشد.

3- مرتبه دوم امر و نهی با زبان: یعنی وقتی کارهای قبلی مؤثر نشد واجب است که اهل معصیت را با زبان نهی کند و یا به ترک کننده معروف با زبان امر کند.

اما جائز نیست که در امر و نهی از فحش و دروغ و اهانت و … استفاده کند مگر اینکه معصیت او یک امر مهمی باشد مثل قتل و جنایت… که اینجاها جلوگیری بهر نحوی جائز خواهد بود.

3- مرتبه سوم توسل به زور یا به اصطلاح مرتبه ید (دست) است که در این مورد اغلب لازم است با اجازه و تحت نظر فقیه جامع الشرائط و حاکم شرعی انجام گیرد چرا که ممکن است اقدام های خودسرانه سبب بروز تنش و هرج و مرج در سطح جامعه شود که توضیح کامل هر یک از این مراتب و شرائط خاص آنها در رساله های عملیه مراجع و کتاب های فقهی و رساله هایی که به طور مستقل در این باره نوشته شده موجود است و علاقه مندان می توانند به آنها مراجعه کنند و …[4]

با توجه به مطالب فوق اگر امر به معروف و نهی از منکرتان تاثیر دارد که خوب و الا خیری در برخورد با چنین شخصی نیست و شما در حد توانتان تکلیف دارید نه بیشتر، موفق باشید.