راه های ایجاد رغبت به نماز

چه کنیم تا به اقامه نماز تشویق شویم؟

در ایجاد شوق و اشتیاق برای انجام نماز و پرهیز از اهمال و کسالت در به پا داشتن آن، عواملی مؤثّرند که به چند مورد اشاره می کنیم:

الف) اهمیت نماز از نظر تاریخی

نماز، یکی از فروع ادیان الهی است و تمام پیامبران، نماز و زکات را سرلوحه برنامه های خویش قرار داده اند. قرآن کریم از زبان حضرت عیسی (ع) نقل می کند که فرمود: «و اوصانی بالصلوة و الزکاة ما دمت حیّاً؛(42)… من بنده خدایم… و تا زنده ام مرا به نماز و زکات وصیت کرده است.»

ب) اعتدال در دنیاداری

گاهی دنیاپرستی و توجه بیش از حد به دنیا، مانع انجام نماز است. افراط در دنیاگرایی، ما را از یاد خدا غافل می کند. به همین دلیل باید کاری کرد که دنیاگرایی به دنیاپرستی منجر نشود و از حد اعتدال خارج نگردد. هر چه همّ و غمّ ما برای دنیا بیشتر باشد، در انجام عبادت، کسل تر می شویم. قرآن کریم می فرماید: «رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکر الله؛(43) مردانی که کار تجارت و خرید و فروش، آنان را از یاد خدا و بر پا داشتن نماز باز نمی دارد.»

ج) خودداری از نافرمانی خدا

در قرآن کریم می خوانیم: «ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر؛(44) نماز، انسان را از فحشا و منکر باز می دارد». البته نماز با نشاط و از روی اخلاص، چنین آثاری را دارد.

اگر نماز، انسان را از زشتی ها و پلیدی ها باز می دارد، متقابلاً زشتی ها و پلیدی ها نیز انسان را از نماز باز می دارد. هر دلی که از گناه سیاه شد، جایی برای خدا و معنویات باقی نمی گذارد.

در خانه دل، ما را جز یار نمی گنجد

چون خلوت یار این جاست اغیار نمی گنجد

رسم عاشق نیست با یک دل دو دل بر داشتن

یا زجانان یا زجان بایست دل برداشتن

از طرفی، هر چه فاصله انسان از گناه و معصیت بیشتر شود، فاصله بین او و نماز کم خواهد شد. بنابر این برای ایجاد شوق عبادت باید روح بندگی را در خود تقویت کنیم و مطیع دستورات خدا باشیم و از نافرمانی و معصیت بپرهیزیم. انسان مطیع و فرمانبردار همواره برای رسیدن وقت اذان و به پا داشتن نماز لحظه شماری می کند و هنگام نماز، فقط به خدا فکر می کند و بس.

در تاریخ آمده است: خواجه منصور، وزیر سلطان طغرل، مردی دانا و درست کار بود. روزی سلطان قبل از طلوع آفتاب او را احضار کرد. مأموران به منزل وی رفتند و او را در حال خواندن نماز و دعا دیدند. امر پادشاه را ابلاغ کردند، ولی وزیر به گفته آنان توجهی نکرد و هم چنان به خواندن نماز و دعا ادامه داد. مأموران، بی اعتنایی او را به عرض شاه رساندند، سلطان سخت خشمگین شد. وزیر، پس از فراغت از نماز و دعا به دربار آمد. همین که وارد شد، شاه با تندی به او گفت: چرا دیر آمدی؟

وزیر در کمال آرامش گفت: ای پادشاه! من بنده خداوندم و چاکر سلطان طغرل، تا از بندگی خدا فارغ نشوم نمی توانم به وظایف چاکری پادشاه قیام کنم. گفتار محکم و پر از حقیقت وزیر، شاه را تحت تأثیر قرار داد و به او آفرین گفت و سفارش کرد همواره به این روش ادامه دهد. آن گاه به وزیرش گفت: بندگی خدا را به چاکری ما مقدّم بدار تا از برکت آن، امور کشور استوار بماند.(45)

د) انتخاب دوستان شایسته

دوست و محیط زندگی، از امور تأثیرگذار در رفتار و شخصیت انسان به شمار می روند. امام صادق (ع) می فرماید: «المرء علی دین خلیله؛(46) انسان متدیّن به دین دوست خود است.»

بنابر این، نشست و برخاست با دوستی که به نماز اهمیت نمی دهد و یا قرار گرفتن در محیطهایی که از نماز و عبادات نشانی ندارند، در بی توجهی انسان به نماز مؤثّر است و لذا باید به آن حساس بود.

به قول شاعر:

هر که با دونان نشیند همچو دونان دون شود

با خردمندان نشیند عقل او افزون شود

سنایی می گوید:

با بدان کم نشین که بد مانی

خوپذیر است نفس انسانی

ه) احساس نیاز

مهم ترین عامل استقبال از نماز و اهمیت دادن به آن، احساس نیاز است. هنگامی که انسان به چیزی نیازمند شد برای به دست آوردن آن تلاش می کند.

به قول یکی از محققان: هر وقت انسان احساس احتیاج و نیاز به عبادت پیدا کرد با کمال اشتیاق به طرف آن می رود و سعی و تلاش می کند که به بهترین وجه آن را به جا آورد. امام خمینی (قدس سره) در این باره می فرماید: «قلب ما باور نکرده است که سرمایه سعادت عالمِ آخرت و وسیله زندگانی و روزگارهای غیر متناهی، نماز است. ما نماز را سربار زندگی خود می شماریم و تحمیل و تکلیف می دانیم… ما چون احتیاج به دنیا پیدا نمودیم و آن را سرمایه و سرچشمه دریافتیم، در توجه به آن، حاضر و در تحصیل آن می کوشیم. اگر ایمان به حیات آخرت پیدا کنیم و حس احتیاج به زندگانی آن جا بنماییم و عبادت و خصوصاً نماز را سرمایه عیش و نوش آن عالم و سرچشمه سعادت آن نشئه [عالم ] بدانیم، البته در تحصیل آن کوشش می نماییم و در این سعی و کوشش، زحمت و رنج و تکلیف در خود نمی یابیم، بلکه با کمال اشتیاق و شوق، دنبال تحصیل آن می رویم و شرایط حصول و قبول آن را با جان و دل تحصیل می کنیم.»(47)

در مکتب عشق گر خریدار شوی

از خواب هزار ساله بیدار شوی

یک تار زمویش به جهانی ندهی

وانگه به جمال او گرفتار شوی

«شایق»

برای آشنایی بیشتر، خواندن کتاب های اعتقادی درباره خدا، امدادهای غیبی و نماز را به شما توصیه می کنیم.