یک حرف و دو حرف بر زبانم

الفاظ نهاد و گفتن آموخت

حدود شش ماهگی، یعنی از لحظه ای که کودک شما شروع به قان و قون کردن می کند، می توانید به او یاری کنید تا با اعتماد به نفس با دیگران ارتباط برقرار کند. بچه ها با هم فرق دارند. «پنلوپه لیچ»، کارشناس رشد کودک و نویسنده کتاب «کودک و فرزند شما» می گوید:

پسران غالبا دیرتر از دختران زبان باز می کنند. وانگهی، کودکانی که در خانواده های دوزبانه زندگی می کنند، به احتمال زیاد برای آغاز صحبت، واژه های کمتری را به کار می برند و بچه های نوپایی که خواهر یا برادر بزرگتری دارند، نیازشان به کلمه کلمه حرف زدن بیش از حد تصور ماست. توصیه ای که برای همگان داریم، یکسان است. به دیگر سخن هرچقدر کودکان با بزرگسالان بیشتر سخن بگویند، برایشان لذت بخش تر است.

در زیر پنج راهکار را برای افزایش مهارتهای گفتاری کودکان یادآور شده ایم ولی باید در نظر داشت که زیاده روی در کاربرد آنها بی فایده است. کاری نکنید که فراگیری به اقدامی اکراه آمیز بدل گردد.

اوقاتی را به کودکتان اختصاص دهید
 

بکوشید دست کم روزی 20 دقیقه را صرف فرزندِ نوپایتان کنید. به این ترتیب که دست به هیچ کاری نزنید، تنها کنارش بنشینید و با وی حرف بزنید و بازی کنید. «آنجلا هاردینگ»، رییس مرکز زبان، کلام و شنوایی واقع در کریستوفر پلیس لندن، اظهار می دارد:

پهلوی کودکتان بنشینید و به آنچه او انجام می دهد بنگرید، اظهار نظر کرده و توضیح بیشتری دهید. بچه ها در این سن، هر دفعه تنها می توانند در پی یک کار باشند. از این رو عوض اینکه حواسش را از انجام آن عمل پرت کنید، حرکاتش را کامل نمایید.

فراگیری را به عملی سرگرم کننده
 

همواره به جای پرخاش کردن به بچه با وی حرف بزنید و به او الفبا یاد دهید و یا وادارش سازید اشیاء را پیش از اینکه در اختیارش بنهید، نام ببرد. بی تردید این کار، کمکی به صحبت کردنش نمی کند، اما برایش لذت بخش است. تقریبا از نه ماهگی در لحن، آهنگ و ضرب آهنگ کلام کودکتان، بهبودی پدید می آید و او اصوات بازی همچون «بنگ» یا «وووو» را تقلید می کند.

صداهای بازی و ضرب آهنگهای مبالغه آمیز شعرهای مهد کودک به او کمک می کند تا راهکارهایی جهت کاربرد صدا، بدون استفاده از واژه ها بیابد. در ضمن اشعار مهد کودک به وی یاری می رساند تا انگاره ها (الگوها)ی گفتاری زمان مادریش را درک کند.

آوازهایی که نمایانگر اعمالی هستند، روش ارزشمند دیگری در پیشرفت زبان فرزندتان شمرده می شوند. پرداختن به فعالیتهایی از این دست نه تنها وی را ترغیب می کند تا توجه فزون تری به آنچه که می گویید و اجرا می کنید نشان دهد بلکه یادآوری کلمات هنگامی که توأم با کنشهایی باشند، برایش آسان تر است.

مدام غلطش را نگیرید
 

حدود یک سالگی، بعد از اینکه کودکتان نخستین کلمه ها را بر زبان آورد، بیش از پیش حرف می زند. بی تردید آنچه که می گوید، غالبا از نظر فنی غلط بوده و امکان دارد تلفظش نادرست باشد و تا دو سالگی دستور زبان را چندان درک نمی کند.

کودکان کمتر از دو سال، آواهایی همچون «ش» و «ر» را به سختی ادا می کنند و برای توصیف چند چیز، تنها یک واژه را به کار می برند. به طور مثال، برای تعریف حیوان پشمالوی چهارپا از واژه «سگ» استفاده می کنند. این عمل، گسترش زیاده نام دارد که بخشی از رشد زبانی است.

اگر پیاپی از زبان کودک نوپایتان غلط بگیرید، سبب می گردد که به اصطلاح «زبان در بندد» و لام تا کام حرف نزند. فرض کنید اگر شما در حال فراگیری زبان بودید، در این صورت چه احساسی پیدا می کردید. کاری که در حال حاضر باید صورت دهید، تکرار مو به موی واژه ها و دستور زبان است و اینکه بگذارید تا او به موقع خود از آنها بهره برد.

پایبند زمان و مکان باشید
 

اطفال و نوپایان کوچکترین تصوری راجع به گذشته یا آینده ندارند و به محض اینکه چیزی از جلوی چشمشان دور می شود، از یاد می برند (حتی پدر و مادرشان!). مثلاً صحبت در باره سگ بزرگی که روز پیش در بوستان (پارک) دیده اید و یا روز پس از رفتن به خانه مادر بزرگ … چیزهایی است که مفهوم چندانی برایش ندارند. وی بیش از هر چیز به اموری علاقه دارد که در دور و برش می بیند.

کارهای روزانه شما، خاستگاه ایده آلی برای گفت و شنود هر دوی شما به حساب می آید. مثل وقتی که می گویید: «بگذار کفشهایت را بپوشانم.» یا «موقع شیر خوردن است.» اینها بدون معناست که او هر روزه واژه های مشخصی را می شنود و احتمالاً همین لغات هستند که اولین بار بر زبان جاری می سازد. همچنین خواندن کتابهای مصور و گفته هایی که همزمان با صرف غذا خوردن خانواده پیش می آیند، زمینه را برای گفتار بیشتر فراهم می سازند.

به شنوایی هرچه بهتر او کمک کنید
 

گوش دادن، یک مهارت حیاتی برای پیشرفت زبان آموزی کودک است. معهذا، حرف زدن را بدین گونه فرا می گیرد. گوش دادن و اطلاع از نوبت گیری، مهارتهایی هستند که وقتی کودک بزرگ شود، برای شرکت در یک گفت و گوی مناسب بدانها نیاز خواهد داشت. همگی می دانیم که صحبت کردن با کودکی که هرگز یاد نگرفته به سایران گوش دهد، تا چه حد آزارنده است!

شما می توانید با گسترش مهارتهای شنوایی کودک یا فرزند نوپایتان، از طریق اختصاص وقتی به منظور نمایش آواهای جالب چون وزوز زنبور یا صدای هواپیما در آسمان، وی را مدد کنید. تمام روز، رادیو یا تلویزیون را روشن نکنید چرا که این عمل تنها باعث می گردد تا توجه اش از گفت و گوهای روزمره منحرف شود. در ضمن می توانید با گوش سپردن دقیق، سرمشق خوبی برایش باشید. به دیگر سخن آن زمانی که فرزندتان صحبت می کند نوبت را رعایت کرده و آنقدر صبر کنید تا حرفش به پایان رسد.